رباعیات درس یازدهم فارسی یازدهم با معنی

رباعی سلمان هراتی

چون سیل ز پیچ و تاب صحرا می رفت

همراه سحر به فتح فردا می رفت 

معنی :مانند سیل در پیچ و تاب صحرا در حرکت بود و همراه سحر برای نابودی ظلم و سیاهی و رسیدن به فردایی روشن در حرکت بود

مصراع اول :تشبیه- فتح فردا :استعاره.فردا به سرزمینی تشبیه شده .

"همراه سحر بودن" و "برای فتح فردا رفتن رود": تشخیص - واج آرایی ر

بی تاب نظیر جوشش چشمه ی دور

این رود به جستجوی دریا می رفت

این رودخانه مانند جوشیدن چشمه ی دور دست ،بی صبرانه برای جستجوی دریای حقیقت حرکت می کرد.

تشبیه دارد- بی تاب بودن و به جستجوی دریا رفتن :تشخیص

علت حرکت رود:جستجوی دریاست:حسن تعلیل

رود: نماد انسان مبارز و حقیقت جو

رباعی مصطفی علیپور:

رازی که خطرکنندگان می دانند 

در بازی خون برندگان می دانند

انسان های شجاع ،رازی را می دانند که تنها کسانی که در بازی با مرگ پیروز می شوند از آن راز آگاه اند.

برندگان:استعاره از انسانهای شجاع

بازی و برنده:مراعات نظیر

با بال شکسته پر کشیدن هنر است

این را همه پرندگان می دانند

همه پرندگان این را می دانند که پرواز کردن با بال شکسته هنر است.

پر گشودن: کنایه از پرواز کردن.

بال،پرگشودن و پرواز کردن:مراعات نظیر

پر گشودن با بال شکسته :متناقض نما

محمدعلی مجاهدی 

ای کعبه به داغ ماتمت نیلی پوش

وز تشنگی ات فرات در جوش و خروش

ای کسی که در مرگ تو کعبه عزادار شده و از تشنگی تو رود فرات بی قرار است

یعنی خداوند از مرگ تو ناراحت است.

نیلی پوش:کنایه از عزادار.نیل ماده ای آبی رنگ است که از آن برای رنگ کردن پارچه واستفاده می کرده اند.چون این رنگ بسیار تیره و نزدیک به سیاه بود،"نیلی"در معنی "تیره" نیز به کار رفته است

نیلی پوش شدن کعبه و "در جوش و خروش بودن فرات" تشخیص و حسن تعلیل

جز تو که فرات رشحه ای از یم توست

دریا نشنیدم که کشد مشک به دوش

رود فرات قطره ای از وجود دریایی توست و من جز تو دریایی سراغ ندارم که مشک آب به شانه بکشد.

"بزرگی حضرت عباس"

تلمیح به ماجرای کربلا

دو تشبیه دارد  تو مانند دریا هستی و فرات مانند رشحه ای از یم توست

دریا مشک به دوش بکشد :تشخیص دارد و متناقض نما

فرات و رشحه و یم و دریا و مشک مراعات نظیر

مصطفی محدثی :

از چنبر نفس رسته بودند آنها 

بت ها همه را شکسته بودند آنها

آنها(شهیدان) در قید و بند نفس نبودند و همه وابستگی ها را بسته بودند و اسیر شده بودند.

بت :استعاره از وابستگی

پرواز شدند و پر گشودند به عرش

هر چند که دست بسته بودند آنها

پرواز کردند و به آسمان رفتند با اینکه دستشان بسته بود و اسیر بودند

پر گشودن : کنایه از پرواز کردن

دست بسته :کنایه از اسیر

پرواز ،پر گشودن و عرش :مراعات نظیر

به عر رفتن با دست بسته: تناقض دارد